พลังงานเป็นสิ่งที่มีอยู่แล้วตามธรรมชาติ และมีความเกี่ยวข้องกับสิ่งมีชีวิตทุกชนิด แต่มนุษย์เป็นผู้ที่สามารถดึงเอาพลังงานมาใช้ให้เกิดประโยชน์ได้มากที่สุด เพื่ออำนวยความสะดวกให้กับการใช้ชีวิตของเรา และสร้างความเจริญก้าวหน้าให้กับสังคม เมื่อปริมาณการใช้พลังงานในรูปแบบหนึ่งเพิ่มมากขึ้น ก็เป็นธรรมดาที่วันหนึ่งพลังงานนั้นจะลดน้อยลงจนไม่เพียงพออีกต่อไป การค้นหาพลังงานทดแทนจึงตามมา มันทำให้เรารู้ว่าบนโลกนี้ยังมีพลังงานในรูปแบบอื่นๆ อีกมาก รอแค่เราหาวิธีใช้งานมันเท่านั้นเอง ลองมาดูกันว่าพลังงานทดแทนที่ค้นพบ และถูกนำมาใช้ประโยชน์แล้วมีอะไรกันบ้าง

พลังงานแสงอาทิตย์

นี่เป็นกลุ่มพลังงานประเภทแรกที่ถูกนึกถึง เนื่องจากมีปริมาณมากมายมหาศาล แถมยังเป็นพลังงานหมุนเวียนที่สะอาด ไม่ก่อให้เกิดมลภาวะต่อสภาพแวดล้อมด้วย โซล่าร์เซลล์หรือเซลล์แสงอาทิตย์เป็นอุปกรณ์สำคัญที่ใช้ในการเปลี่ยนรูปแบบของพลังงานแสงอาทิตย์เป็นพลังงานรูปแบบอื่นที่พร้อมใช้งาน เช่น พลังงานความร้อน พลังงานไฟฟ้า เป็นต้น สมัยก่อนราคาของเซลล์แสงอาทิตย์ค่อนข้างสูงมาก หากต้องการขนาดใหญ่จำเป็นต้องสั่งผลิตพิเศษ แต่เดี๋ยวนี้ราคาถูกลงมากแล้ว กระบวนการนำพลังงานแสงอาทิตย์มาใช้เป็นพลังงานทดแทนจึงมีต้นทุนไม่สูงมากนัก

พลังงานลม

เป็นการดึงเอาปรากฏการณ์ทางธรรมชาติในเรื่องความแตกต่างของอุณหภูมิในสองพื้นที่ มาเชื่อมโยงกับการสร้างพลังงานกลก่อนจะต่อยอดไปสู่การแปรรูปเป็นพลังงานแบบอื่นๆ ส่วนใหญ่แล้วจะใช้อุปกรณ์ในรูปแบบของกังหันลมขนาดใหญ่ ติดตั้งในจุดที่มีกระแสลมเร็วเพียงพอ และควบคุมด้วยระบบคอมพิวเตอร์ ในบ้านเราอาจจะมีจุดที่เหมาะสมกับการใช้พลังงานลมไม่มากนัก แต่ก็มีการนำมาใช้เพื่อผลิตไฟฟ้าบ้างแล้ว

พลังงานชีวภาพ

จะเรียกว่าเป็นการใช้ประโยชน์จากสิ่งที่กลายเป็นขยะก็ได้ เป็นพลังงานที่น่าสนใจมากด้วยเหตุผลหลัก 2 ข้อ คือ ต้นทุนในการผลิตพลังงานชีวภาพไม่สูงมาก สามารถปรับขนาดของการผลิตได้หลากหลาย เป็นการช่วยลดภาระขยะในเชิงเกษตรกรรมได้จำนวนมาก ตัวอย่างของวัตถุดิบที่นิยมนำมาผลิตพลังงานชีวภาพ ได้แก่ มูลสัตว์ ชานอ้อย แกลบ วัชพืช ซังข้าวโพด เป็นต้น เราสามารถใช้พลังงานชีวภาพเพื่อสร้างความร้อนสำหรับใช้งานในฟาร์มได้ ใช้ผลิตไฟฟ้า และใช้งานในภาคขนส่งได้ด้วย

พลังงานจากขยะ

พลังงานทดแทนกลุ่มนี้จะต่างจากพลังงานชีวภาพตรงที่ไม่ได้จำกัดว่าต้องเป็นวัตถุดิบชีวมวลเท่านั้น แต่จะเป็นขยะประเภทไหนก็ได้ ทั้งที่ย่อยสลายได้ง่าย และยาก ไอเดียที่ดีมากๆ ในการใช้ประโยชน์จากพลังงานประเภทนี้ก็คือ การทำโรงผลิตไฟฟ้าด้วยพลังงานขยะ เพราะมันจะแก้ปัญหาปริมาณขยะที่มีจำนวนมากในพื้นที่ได้ แถมยังเปลี่ยนรูปไปเป็นสิ่งที่มีมูลค่ามากอย่างไฟฟ้าอีกด้วย เพียงแต่ว่าต้นทุนในการเริ่มต้นของโครงการนี้ค่อนข้างสูง จำเป็นต้องมีเครื่องจักรขนาดใหญ่รองรับ ต้องมีมาตรการจัดการขยะที่คนในชุมชนร่วมมือร่วมใจกันด้วย แต่ถ้ามองเป็นการลงทุนในระยะยาว มันจะลดค่าใช้จ่ายปลีกย่อยอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องได้เยอะมาก เช่น ลดค่าเชื้อเพลิงในการขนส่งขยะเพื่อไปทิ้งในพื้นที่ที่กำหนด ลดค่าใช้จ่ายในการแก้ปัญหามลภาวะที่มาจากหมักหมมของขยะในพื้นที่ใดพื้นที่หนึ่ง เป็นต้น

นี่เป็นเพียงตัวอย่างบางส่วนของพลังงานทดแทนเท่านั้น ยังคงมีพลังงานในรูปแบบอื่นๆ ที่ยังคงอยู่ในขั้นตอนการวิจัย หรือผ่านการวิจัยแล้วว่าใช้งานได้แต่ยังไม่คุ้มค่าแก่การลงทุน เช่น พลังงานสาหร่าย พลังงานความร้อนใต้พิภพ เป็นต้น อย่างไรก็ตาม แม้ว่าพลังงานบนโลกนี้จะไม่สูญหาย เพียงแค่เปลี่ยนรูปแบบไป แต่มันก็ไม่ได้หมายความว่าเราจะใช้พลังงานให้สิ้นเปลืองอย่างไรก็ได้ นอกจากการค้นหาพลังงานทดแทนแล้ว หน้าที่ของเราจึงต้องเป็นการเรียนรู้ที่จะใช้พลังงานที่มีอยู่ให้คุ้มค่ามากที่สุดดีกว่า